Het socialiseren van jonge konijnen is iets waar weinig over bekend is. Tijd om daar verandering in te brengen!
Voor hondenbaasjes is socialisatie tegenwoordig echt vanzelfsprekend. In elk hondenboek staat wel een checklist met uitleg in welke weken je je pup waar mee in aanraking moet laten komen, om te zorgen dat de hond als volwassen dier zo makkelijk mogelijk is in de omgang. Bij honden is er tegenwoordig zelfs sprake van oversocialisatie, dat je zo je best doet, dat honden te veel prikkels krijgen op jonge leeftijd, waardoor de socialisatie juist averechts werkt.
Bij konijnen is socialisatie echter niet zo bekend. Er staat in geen enkel konijnenboekje uitleg of een stappenplan waar je jonge konijntjes wanneer aan moet laten wennen. Toch is socialisatie ook voor jonge konijnen heel erg belangrijk.
Er wordt bij dieren vaak gesproken over verschillende ontwikkelingsfases die een dier doorloopt vanaf de geboorte tot het dier volwassen is.
1. neonatale fase
2. overgangsfase
3. socialisatiefase
4. jeugdfase
5. puberteit
6. volwassenheid
1. neonatale fase
De periode dat konijntjes net geboren zijn, de oogjes nog gesloten hebben, nog geen haar en tanden hebben, heet de neonatale fase. Dat is de leeftijd van 1 dag tot ongeveer 10 dagen. Tijdens deze fase slapen de konijntjes veel, drinken ze een paar keer per dat kort bij mama konijn en verder zijn ze vooral bezig met groeien. In deze periode is het erg belangrijk dat zowel de moeder als de jonge konijntjes rust en geborgenheid krijgen: een veilig gevoel.
2. overgangsfase
De fase die volgt is de overgangsfase. Dat is de periode die ongeveer van 10-22 dagen loopt. Tussen de 10e en 14e dag gaan de oogjes van de konijntjes langzaam open. Je merkt dat de jonge konijntjes actiever gaan worden, en ze komen voor het eerst buiten het nest kijken.
Vanaf dag 18-22 gaan de jonge konijntjes echt actiever worden. Zorg dat het nest in een veilig verblijf zit, waar ze wel ruimte hebben om de wereld te ontdekken. Zorg dus voor een veilige konijnenren.
Dit is voor veel konijnenbaasjes de leukste tijd: vanaf nu mag je tijd met de jonge konijntjes gaan doorbrengen! Ga bij de jonge konijntjes in het verblijf zitten, laat ze rustig op je af komen en ontdekken wie jij bent. Laat ze wennen aan mensen in de omgeving, maar wel op een rustige manier. Til de konijntjes af en toe even voorzichtig een klein stukje van de grond, zonder ze gelijk weg te halen bij moeder en nestgenootjes. Door konijntjes even te laten wennen aan mensenhanden, maar ze niet direct uit hun veilige omgeving te halen wen je ze op een zo positief mogelijke manier aan aanrakingen. Neem de konijntjes niet op schoot (tenzij ze er zelf opklimmen als je in de ren zit) en laat de kinderen ook niet met de jonge konijntjes rondlopen.
In deze periode gaan jonge konijntjes ook voor het eerst proeven van het “gewone” konijnenvoer.
3. socialisatiefase
De belangrijkste fase als het gaat om het socialiseren van konijntjes, is de derde fase; de socialisatiefase. Bij konijnen loopt deze fase ongeveer van 3 weken (22 dagen) tot een leeftijd van ongeveer 10 weken.
In deze fase is het belangrijk om de konijnen te wennen aan alles wat praktisch is. Het is een periode waarin de konijntjes op onderzoek uit gaan. Waarin ze spelen met en leren van de moeder en de nestgenootjes. Ze gaan reageren op geluiden uit de omgeving. Ze gaan in deze periode ook geleidelijk aan over van moedermelk naar konijnenbrokken, hooi en groenvoer.
Dit is de periode dat wij aanraden dat je konijnen laat wennen aan een aantal praktische dingen:
Mensen & Aanrakingen
Aangezien konijnen dagelijkse zorg krijgen van mensen, is het erg belangrijk dat ze gewend zijn aan mensen in hun omgeving. En hiermee bedoelen we niet zozeer optillen. Konijnen zijn prooidieren, elk konijn zal angst hebben als het opgetild word. Dat zit van nature in konijnen, een aangeboren instinct. Daarom adviseren wij om optillen zo veel mogelijk te voorkomen. Dat klinkt misschien raar, want soms moet je een konijn nou eenmaal optillen. Dat klopt, maar dat leer je niet aan door ze vaak op te tillen. Je leert dat juist aan door een vertrouwensband met je konijnen op te bouwen. En dat doe je door de konijnen te laten wennen aan aanrakingen, zoals een gezondheidscheck, op vier pootjes: Een dagelijkse gezondheidscontrole waarbij je het konijn even rustig controleert, ook onder het kontje, even aan de nageltjes zit, de rug aanraakt om de conditie te voelen. 
En dat terwijl je dat doet het konijn gewoon op de grond laten staan. Dit is een handige les voor later, zo kun je altijd zonder stress jouw konijn controleren op gezondheidsproblemen. Ook bij het knippen van nagels en eventuele vachtverzorging is het handig dat konijnen al op jonge leeftijd aan de aanrakingen van mensenhanden gewend zijn geraakt.
Omgevingsgeluiden
Konijnen kunnen angstig zijn van geluiden uit de omgeving, denk aan blaffende honden, de stofzuiger, vuurwerk, gillende kinderen, sirenes, harde muziek. Laat de konijntjes op een rustige, veilige manier aan geluiden wennen in deze periode. Er zijn zelfs speciale cd’s te koop die je rustig op kan zetten om de konijnen hier aan te laten wennen. Door met een laag volume te starten en dat rustig op te bouwen, wennen jonge konijntjes op een rustige, veilige manier aan omgevingsgeluiden.
Objecten
Konijnen zien anders dan wij mensen doen, dat komt omdat ze niet met twee ogen tegelijk naar iets kunnen kijken. Objecten zien er voor hun anders uit omdat ze diepte niet goed kunnen zien.
Het is daarom aan te raden om jonge konijntjes te laten wennen aan vreemde objecten op het moment dat ze zich nog veilig voelen in het nest bij mama en hun broertjes en zusjes, en dan wel in de periode dat ze volop leren en volop nieuwsgierig zijn. Zet in deze periode dus regelmatig iets nieuws in het verblijf, in de konijnenren. Begin met simpele objecten zoals een krukje of kartonnen doos. Maar breid dat uit naar “spannendere objecten”, zoals het uitschudden van een deken die je vervolgens over het krukje hangt, het opzetten van een paraplu, een stuiterende bal enz. Maar vergeet ook zeker niet om het vervoersmandje te introduceren in deze periode. Zet het mandje in de ren, laat de konijnen het rustig ontdekken. Leg er wat lekkers in zoals groenvoer of brokjes. Pak het mandje een keer voorzichtig op als er enkele konijntjes in zitten, zomaar enkele centimeters van de grond, zodat ze wennen aan het schommelende gevoel. Wennen aan een reismand voorkomt stress tijdens de verhuizing naar een nieuw baasje en voor toekomstige dierenartsbezoeken!
Andere dieren
Dit is een lastig punt, maar het kan voor de nieuwe konijnenbaasjes waar de jonge konijntjes naar toe verhuizen heel prettig zijn. Wennen aan andere diersoorten. De diersoorten die vaak een huishouden delen of op bezoek komen in huishoudens met konijnen zijn vooral honden en katten.
Honden en katten zijn roofdieren, konijnen zijn prooidieren. Een konijn zal van nature dus bang zijn voor honden en katten. Toch kun je door konijnen rustig en op een veilige manier te laten wennen aan deze diersoorten, die angst wel verminderen.
Heb jij of iemand uit jouw omgeving een hond of kat met geen of weinig jachtinstinct, en vind moeder konijn dat ook geen probleem? Dan kun je zelfs overwegen om in deze periode de jonge konijntjes te laten socialiseren met andere dieren zoals honden en katten. Zorg wel dat dit echt op een veilige, rustige manier gebeurd. Dat is lastig, dus als je twijfelt of dat lukt adviseren wij om het niet te doen. De angst voor roofdieren die konijnen van nature hebben, hebben ze niet voor niets. Dit kan hun leven redden.
Verhuizen
Konijntjes mogen gespeend worden, dus weggehaald worden van de moeder op een leeftijd van 8 weken. Vaak verhuizen ze dan ook al naar een nieuw huisje, hoewel het voor jonge konijntjes op deze leeftijd beter is om nog een tijdje samen te leven met andere leeftijdsgenootjes, zoals hun broertjes of zusjes. Let wel op dat jonge konijntjes op een leeftijd van 10-12 weken op geslacht gescheiden moeten worden om nestjes te voorkomen.
4. jeugdfase
De fase die volgt is de jeugdfase, ook wel eens de tweede socialisatiefase genoemd. Bij konijnen loopt deze periode ongeveer van een leeftijd van 10 tot 16 weken.
Dit is de periode dat veel jonge konijntjes naar nieuwe baasjes verhuizen. Het lastige van deze fase is dat de nieuwsgierigheid die jonge konijntjes hebben tijdens socialisatiefase plaats heeft gemaakt voor een bepaalde voorzichtigheid, eigenlijk is de nieuwsgierigheid min of meer vervangen door angst.
Het is dus erg belangrijk dat juist in deze periode rustig aan gedaan wordt met konijntjes. Wij merken dat het tegendeel vaak het geval is: verhuizing naar een nieuw baasje, inentingen, castraties, koppellingen. Vaak lijken konijnenbaasjes dat allemaal in deze fase te willen stoppen. Dan ook nog eens nieuwe, zeer enthousiaste konijnenbaasjes die het konijntje optillen en er mee rond lopen.
Ook is dit vaak de levensfase waarin gezondheidsgebreken aan het licht komen van konijntjes die geen goede start hebben gehad. Medicijnen en dwangvoeding worden toegediend, met als gevolg dat konijnen angstig worden, agressief zelfs, door deze ervaringen.
Voor veel konijntjes is dit dus geen prettige fase, en helaas daardoor vaak ook het moment in het leven dat ze angsten op doen. Zorg zeker in deze levensfase dat de basis in orde is, dat het konijntje alle mogelijkheid krijgt om zich veilig en beschut te voelen. Natuurlijk is een gezondheidscontrole en zijn de vaccinaties zeer belangrijk en kom je daar niet onderuit in deze periode. Maar let er op dat je het konijntje voldoende rust en veiligheid bied. Zorg op deze leeftijd echt dat de basis in orde is. Een voldoende ruim verblijf, schuilmogelijkheden, als het enigszins mogelijk is samen leven met een soortgenootje van gelijke leeftijd. Een veilige basis in deze levensfase zorgt voor een gezond, zelfverzekerd, gelukkig konijn.
5. Puberteit
De meest besproken levensfase van konijnen is toch wel de puberteit. Hoe lang deze periode duurt is bij konijnen wel een beetje rasafhankelijk. Over het algemeen is het zo ongeveer van een leeftijd van 4 maanden tot 8 maanden / 1 jaar.
De puberteit is niet de periode dat je je konijnen het meest kan leren. Het is juist de periode dat je als baasje het meest zal leren van jouw konijnen. In deze periode kom je er pas echt achter wat konijnen voor huisdieren zijn.
Zeker konijnenbaasjes die impulsief aan konijnen zijn begonnen, en beginnersfouten gemaakt hebben, komen zichzelf, of eigenlijk de konijnen, hier tegen.
Konijnen worden in deze periode een stuk zelfstandiger. Ze worden vruchtbaar, met alle bijbehordende hormonen. De konijnen gaan territoriaal gedrag vertonen, worden plots onzindelijk, overal keutels en plasjes. Ongecastreerde rammetjes willen op vanalles gaan rijden. Zowel voedsters als rammen kunnen in deze periode starten met sproeien, urine gebruiken om geur af te zetten in de omgeving.
Ook het knaag- en sloopgedrag gaat steeds serieuzere vormen aannemen in de puberteit.
Ook vallen in deze periode veel konijnenkoppeltjes uit elkaar. Vaak kopen mensen twee jonge konijntjes, vaak uit hetzelfde nest. Helaas wordt er vaak in dierenwinkels en door fokkers verteld dat dat goed zal blijven gaan. Het tegendeel is waar: konijnen hebben karakters. En die ontwikkelen ze in de puberteit. Het is dus echt afhankelijk van de karakters of ze nog samen in één verblijf kunnen of niet. Dat blijkt in deze levensfase pas.
Helaas is het einde van de pubereit, de leeftijd van 8 tot 12 maanden, voor veel konijnen de leeftijd waarop ze afgestaan worden aan een konijnenasiel, omdat het konijnenhouden toch niet was wat de baasjes verwacht hadden.
6. Volwassenheid
Afhankelijk van het formaat van de konijnen worden ze volwassen tussen de 8 en 12 maanden. Dan zijn ze uitgegroeid van formaat. De meeste konijnen zijn qua karakter echt gevormd als ze 1,5 jaar oud zijn.
